Ulaon Adat Na Gok ( Pesta Ulaon Unjuk)
Sudah menjadi kebiasaan di marhata sinamot,
tingkir tangga dan paulak une disatukan pada saat ulaon unjuk atau pesta,
olehkarena itu disebut ulaon sadari. Tetapi ada juga yang melaksanakan khusus
tersendiri marhata sinamot setelah acara patua hata, jadi tidak ada lagi
marhusip, langsung marhata sinamot ( pudun saut )
1.
Undangan pada saat Marunjuk atau
Marpesta
1. Hasuhuton bolon
2. Paidua ni hasuhuton
3. Sian Pomparan ni na marompu-ompu
4. Pengurus Punguan se ...
5. Dongan sahuta
6. Tulang dohot hula-hula
2.
Tempat pesta
Biasanya menyewa gedung sesuai dengan
jumlah undangan
3.
Marhata sise-sise / masisungkunan
Dipatupa do pinggan panungkunan
ditingki marhata sise-sise / masisungkunan
4. Boi
do jambar todoan suhi ni ampang
na opat, panandaon dohot tintin marangkup
dipasahat ditingki pesta unjuk molo so
dipasahat ditingki marhata
sinamot.
Sesuai dengan kesepakatan pada saat marhusip sebelum
berangkat ke Gereja terlebih dahulu diadakan marsibuha-buhai untuk itu
pagi-pagi sekali sesuai dengan waktu yang telah disepakati pihak paranak datang
membawa sipangannon sibuha-buhai, yaitu namarmiak-miak lengkap dengan
namargoarna, ditarok diampang dan
ditutup dengan ulos ragihotang dan dihunti boru yang ditunjuk untuk itu, disebut
sihunti ampang.
Kalau jaman
dulu semua biaya yang dihunti boru sihunti ampang itu adalah atas tanggung
jawabnya, dan sangat baik sekali kalau keberadaan seperti ini juga sekarang ini
bisa dipertahankan.
Setelah
semua berkumpul dirumah parboru dan pihak paranak masuk, dan pada saat masuk
ini Perlu diperhatikan sebagai berikut:
Pertama-tama
masuk kerumah adalah sihunti ampang,
sambil manghunti ampang berisi tudu-tudu nisipanganon dan diatasnya diletakkan
ulos yang dilipat dua dan ampang itu terlebih dahulu diletakkan ditengah
ruangan dan setelah diterima suhut bolon ni parboru dan ulos dilipat
diberikan kembali kepada sihunti ampang sebagai pertanda sipanganon itu sudah
diterima kemudian barulah ampang itu boleh dibawa kebelakang untuk segera disaji.
Yang
berikutnya diikuti penganten pria, sambail membawa bunga penganten,
sebelum masuk, penganten wanita sudah siap menunggu didepan pintu
langsung mengambil bunga kecil yang sudah tersedia dan menyematkannya disaku
jas penganten pria, setelah itu baru penganten pria menyerahkan bunga kepada
penganten wanita
Selanjutnya
di ikuti orang tua penganten pria dan keluarga lainnya masuk kedalam rumah. Setelah
semuanya masuk dan acara bisa segera dimulai tudu-tudu ni sipanganon
dipersiapkan pamoruan ni paranak dan diletakkan di depan hula-hula dan
dihatahon parhata ni paranak demikian :
Parhata ni
Paranank
Raja nami
diari nauli ari nadenggan ari nabinuhulon, hupatupa hami do dison dihamu
sipanganon sibuha-buhai, ima dinamamuha hita diulaonta sadarion, antong sai
buhama panggabean parhorason tumpahon ni Tuhanta parasi roha i jala dipadao
abat-abat dinamangula hita diulaonta sadarion, antong tung so sadia pe raja
nami sipanganon sibuha- buhai na hupatupa hami on las ma roha ni rajai
manganhon, botima.
Parhata ni
Parboru
Dihamu Raja
ni Pamoruan nami nangkin nungnga dipasahat hamu tu hami sipanganon sibuha-buhai,
ima dinamamuha hita diulaonta sadarion, hami pe antong pasahaton nami do tuhamu
dengke sitio-tio dengke simudurudur asa tio panggabean tio parhorasan dinamangudurhon
ianakontai hita lao manjalo pasu-pasu sian Tuhanta marhite naposona dibagas
joro na taparbadiai i, antong songon nidok ni umpama dohonon nami :
Bagot na
marhalto ma natubu di robean
Horas ma
hamu na manganhon,
Horas hami
na patupahon botima
Kamudian
dilanjutkan doa makan dari pihak paranak dan setelah selesai berdoa pihak
paranak langsung mengucapakan :
Sititi ma
sihompa golang-golang pangarahut na, tung songoni pe raja nami na tupa godang
ma pinasuna, marjomut ma hita, botima.
Ungkapan ini
adalah sopansantun sebagai tanda suka cita dan ketulusan hati memberikan
makanan ini dengan ucapan silahkan dimakan seadanya.
Selesai
makan pihak parboru bertanya :
Parhata ni
Parboru
Songonima
dihamu Raja ni boru nami, nangkin nungnga dipasahat hamu tu hami tudu-tudu
nisipanganon on, songon dia partording nion masiajar ajaran hita, botima
Parhata ni
Paranak
Mauliate ma
Raja nami, ia taringot ditudu-tudu ni sipanga non i Raja nami surung-surung
muna doi raja nami, botima
Parhata ni
Parboru.
Mauliate ma
Raja ni boru molo songonido
dipature
maon tu pudi asa boi talanjuthon ulaonta, laos di uduti parhataima
muse :
Diroha nami
nian raja ni boru anggo hata nauli hata pasu-pasu annon ma tumangkas jalo hamu
ditonga ni alaman, anggo saonnari na martangiang ma jolo hita dungi borhat tu
Gareja, beha pandapot muna Raja ni boru.
Parhata ni
Paranak
Panolopi do
hami diangka ajar nauli raja nami horas ma jala gabe
Kemudian
acara marsibuha-buhai ditutup hula-hula dengan Tangiang kemudian berangkat ke
Gereja.
Ada satu
momen yang terkadang dilupakan atau diabaikan suhut sihabolonan
yang sebenarnya membawa efek fisikologis kepada kedua penganten
yaitu :
Mangupa boru
muli dengan hela
Biasanya
dibeberapa marga dan luat, atau mungkin peribadi, pada saat seperti
ini, adalah kesempatan yang baik tepat bagi pihak parboru untuk
mangupa boruna dohot helananya, sebagai tanda
perpisahan antara orangtua dengan anaknya yang tidak
akan kembali lagi tetapi dari gedung langsung meng-
ikuti
suaminya kerumah mertuanya.
Biasanya na
mangupa kedua pengantin adalah ibu kandung dari penganten wanita
pelaksana-annya kira kira demikian :
Natoras ni
parboru ( model 1 )
Inang boru
hasian, satongkin nai tinggalhonon mu nama hami dohot Amngmu
lao ma ho tumopot sirongkap ni tondim, na martua do ho inang
ala denggan borhat ho sian jolo nami, onpe :
Hu upa maho
inang asa horas dagingmu, horas nang tondim …..(disulang ma boru nai )
tumopot hutam dao ma angka abat-abat, tibu
ho inang marurat tu toru, mardangka
tuginjang, pos roham boru hasian, badanta do na padao-dao anggo tondi nami
tongtong manggonggom ho boru.
Dihamupe
hela upaonku do hamu, ai dos nama hamu dohot borungkon anggo dihami, … ( laos
disulangma hela nai ) sai rongkapmu gabe
rongkapmu saur matua ma borungkon
tumpahon ni Tuhanta parasi rohai.
Mulai
sadarion hupasahat hami ma boru namion tu hamu,
posdo rohang ku dihamu amang hela na sai masianju- anjuan do hamu
diangka hahurangan muna be.
Dungi diumma
ma boruna dohot hela nai
( holan
sekedar contoh do on molo adaong angka pandohan naummuli, boi do disesuaihon tu
kondisi )
(Model 2)
Hu upa
ma ho inang, siala mulai sadarion tinggalhononmu nama
hami, lao maho tumopot
hutam, asa horas-horas ma ho inang tibu
mardangka abaram, marurat ho tu toru
martunas tu ginjang, pos roham tongtong do boanon nami ho ditangiang
nami ( disuapkan tiga kali nasi dan ikan serta
diberiminum )
Songoni do
nang dihamu hela, hu upa ma hamu ala mulai sadari on helangku
ma hamu burju ma hamu masipaolo oloan, masiamin aminan songon
lampak ni gaol masitungkol-tungkolan songon suhat dirobean, asa
songon dengke upa - upaon hamu rap megal-egal tu
jae dohot tu julu, rongkapmu gabe ma
borungkon rokapmu mora, rongkapmu sarimatua,
Tuhanta ma na mangaramoti ruma tangga muna ( disuapi
helanya tigakali dan diberi minum dari gelas yang sama
)
selanjutnya
boleh diteruskan kedua penganten tidak lagi disuapi.
Catatan
:
Untuk
acara mangupa disediakan satu piring nasi dan diatasnya
satu ekor ikan mas kemudian satu gelas air
dan satu cuci tangan.
ACARA DI GEREJA
Setelah
selesai acara pemberkatan nikah, majelis Gereja
memberikan kesempatan kepada keduabelah pihak keluarga penganten pria dan
wanita untuk mengucapkan terimakasih, kepada majelis Gereja, Anggota
Jemaat yang hadir pada saat itu, termasuk hula-hula, dongan tubu boru dan
dongan sahuta serta ale-ale sebagai berikut :
Hata mandok
mauliate sian paranak dohot parboru
Parjolo
pasahaton nami hata mauliate tu Tuhanta pardenggan basai
siala diramoti do ulaon pamasu-masuon ni (anak dohot
parumaen nami / boru dohot hela nami ) sian mulana sahat ro
diujungna.
Mauliate
tuhamu Pandita nami, parhalado, koor, organis siala haradeon ni
rohamuna gabe boi mardalan acara pamasu masuon on dohot
denggan
Mauliate
do dohonon nami tusude hamu namanghaholongi hami, dongan tubu
nami, boru nami, ale-ale, lumobi
dihamu hula – hula nami namangalean tingki muna rap dohot hami dipamasu -
masuaon ni ( anak / boru ) nami sadarion, mangido dope
hami tu hamu Raja nami dung sidung annon acaranta sian Gereja
on asa rap udur hita tu alaman ( nami / ni hula-hula nami ) lao mangan indahan
na las dohot minum aek sitio-tio huhut manjalo dohot pasahat adat
na hombar tu ulaon pamasu – masuoni.
Disiala
haradeon ni roha muna parjolo hupasahat hami mauliate godang, botima.
Setelah
sampai digedong (balai Pertemuan) ada dua hal yang perlu kita perhatikan
:
1.
Kalau di alap jual atau kalau ulaon di-
alaman ni parboru maka parboru dengan
paranak sama-sama masuk kedalam gedung
2.
Beda dengan ditaruhon jual, pada saat
penganten masuk kegedung parboru ikut
mengantar, tetapi setelah sampai di altar pi-hak
parboru keluar lagi karena kehadiran-nya beserta dengan
rombongannya akan di-sambut paranank secara khusus.
Protokol ni
paranak :
Dihamu
hula-hula nami Raja ..... (kalau hula-hulanya marga
....) molo nungnga rade hamu raja nami asa ro hami manomu-nomu
haroro muna. (kalau dongan tubu yang ditugaskan untuk itu
sudah memberi kode tanda siap, maka rombongan ni paranak sambil manortor
diiringi musik datang menjemput rombongan ni parboru)
Catatan :
Kalau
ulaon dialaman ni Parboru (dialap jual) maka yang pertama
kali manggorahon hula-hulana ialah pihak parboru raja .......
Tetapi
kalau ulaon dialman ni paranak (taruhon jual)
yang pertama kali manggora-hon hula-hulana adalah
dari pihak paranak baru kemudian dari pihak parboru.
Setelah
semua rombongan hulahula ni paranak dan hula-hula ni parboru masuk kedalam
gedong, demikian juga para undangan barulah acara dimulai.
Protokol ni
paranak
Jadi
songoni ma dihamu hula-hula nami Raja ....., molo
soadongbe raja nami sipaimaonta asa tamulai acaranta jala
molo nungnga rade hamu asa ro hami
mandapot-hon hamu hula-hula nami lao
pasahat tudu - tudu ni sipanganon.
Protokol ni
parboru
Antong lean
hamu ma jolo tingki tu hami asa hugorahon hami sahalinai angka raja na
gi-nonghon , dung digorahon protokoli angka raja na ginongkon na, laos diuduti
ma muse :
Siala
naeng ro nama Pamoruanta lao pasahat tudu tudu ni sipanganon
tu hita, ipe dihamu hasuhuton dohot tu hamu natua-tua nami tu
son ma hita asa rap manjalo hita
di haroro ni pamoruanta raja.....
Protokol ni
paranak
Dihamu
hula-hula nami Raja .... , dison hupatupa hami do di hamu tudu-tudu
nisipanganon natabo sipanganon na mar- saudara, siala mansai sangap do hamu
raja nami dihami, tung so sadia pe sipanganon
nahupatupa hami on, las ma roha muna manjalo, asa pamurnas ma
sipanganon on tu pamatang muna saudara
tubohi, sipasindak panaili sipaneang holi - holi
horas ma hamu Raja nami manganhon horas nang hami
napatupahon botima
Demikian
juga protokol ni parboru manggo-rahon asa mangarade paranak Raja .....
lao manjalo dengke sian Raja .......
Protokol ni
parboru
Dihamu
pamoruon nami Raja ..... , pasahaton nami ma tu hamu
dengke simudur-udur dengke sitiotio jala dengke sahat, asa
mangudurhon panggabean parhorasan ma ula-onta sada rion jala tio nang
hasangapon dohot hamoraon pasahaton ni Tuhan ta parasi roha i tu hamu
sude pamoruan nami.
Asa bagot
namarhalto ma natubu di robean horas ma hamu na manjalo
songoni nang hami na mangalean botima
Setelah
bersalam salaman pihak parboru
manggorahon tudu-tudu ni sipanganon yang diterimanya demikian :
Protokol ni
parboru :
Dihita na
mardongan tubu songoni nang dihamu borunami, nungnga dipasahat pamoruanta
dison tudu-tudu ni sipanganon tu hita, molo tung pe dijolo ni hasuhuton
tudu-tudu nisipanganon on naung rap manjalo ma hita ate .
Protokol ni
paranak :
Dihita na
mardongan tubu dohot borunami dohot dongan sahuta nami dison nungnga hujalo
hami dengke sian hula-hula nami, molo
tungpe apala
dijolo ni hasuhuton sipanganon on naung rap manjalo ma hita ate .
Pihak
parboru
Dihamu
pamoruan nami, siala hamu do na patupa sipanganon, dos
rohanta laos hamuma na mambaen tangiang marsipanganon.
Doa makan
dari pihak paranak, setelah doa makan pihak
paranak pasahat sulang-sulang natabo tu hula-hula.
Sulang-sulang
ini adalah daging atau sangsang yang ditarok dipiring kira-kira empat
atau lima piring dan dari piring ini disendoki paranak kepiring
ni hula-hula, tetapi sebelum di sendoki terlebih dahulu protokol mandok hatana
:
Protol ni
paranak :
Dihamu
hula-hula nami, ro ma hami pasahat sulang-sulang natabo lao manulangi hamu
hula-hula nami, hatana tung sosadiape nahupasahat hamion
sipalomak imbulu maon sipaneang holi-holi horas ma hamu na
manganhon, horas nang hami napatupahon, botima.
Selanjutnya
protokol ni paranak membagi bagikan dekke yang diterima dari hula-hula
.......
kepada :
1.
Dengke nasian hulahulanta tu dongan tubu
2.
Dengke di hamu sude boru nami
3.
Dengke di hamu sude bere nami
4.
Dengke dihamu sude dongan sahuta nami
5. Dengke
lompan dihamu hula-hula nami
Setelah
selasai marsipanganon (makan ) Protokol dari hula hula ...... manggorahon
:
Protokol ni
parboru :
Dihamu
pamoruan nami Raja ....., nangkin nungnga dipasahat hamu tu
hami tudu-tudu nisipanganon on, antong songon
dia
partording ni parjambaran on baenonta, masiajar-ajaran hita raja ni boru
Protokol ni
Paranak :
Horas ma
jala gabe Raja nami , nangkin tangkas do hupasahat hami tu
hamu raja nami tontu nungnga ummalo rajai mangatur tarsongon dia partordingna,
alai molo didok rajai na mangulahon ala dihuta nami ulaon rade do hami raja
nami.
Note :
Seandainya
pesta adat ini dialaman ni parboru maka yang menentukan
pembagian parjam-baran adalah pihak Parboru
tetapi karena saat ini ulaon dialaman ni paranak sedang adat
belum tentu sama dengan adat di huta ni parboru dengan
adat di huta ni Paranak sehingga biarpun parboru hulahula harus tetap
tunduk dan menghormati adat di huta ni paranak atau pamoruan.
Berikutnya
yang perlu sekali mendapat perhatian dari protokol atau raja parhata, pada saat
membagi tudu-tudu nisipanganon, tidak boleh lagi kita
mengucapkan …parbagi ni tudu-tudu nisipanganon, tetapi parbagi
ni parjambaran, karena tudu-tudu ni sipanganon sudah diterima
hula-hula, dan tudu-tudu nisipanganon tidak boleh dibagi sekarang namamnya
berobah menjadi mambagi parjambaran
Protokolni
parboru :
Tingkos do
hata munai Amngboru, alai ala umbotoando hamu songon dia partording ni
paradaton dihuta muna on, hamu ma na mangaturhon sidapot solup ma hami naro,
botima .
Protokol
ni paranak
Anggo songon
i do hatamuna raja nami andorang so diseat raut parjolo ma disseat hata
tarsongon on ma namasa pambagian ni parjambaran dihuta namion raja nami.
1. Ia osangi
himpal doi dihami asa adong
pasahaton nami tu hula-hula nami, ai ndang masa dihami dibola osang.
2.
Sambola ma ulu di hamu sambola di hami
3.
Sambola ma somba-somba dihamu
sambola dihami
4.
Dua ma soit di hamu dua soit dihami
5. Alai anggo
ihur-ihuri pasahaton nami mai himpal tu hamu songon ulak ni tandok
ni
hula-hula nami, boha roha muna rajanami
Protokol ni
Parboru
Nauli mai
raja ni boru, antong ulahon hamu ma
Setelah
diterima jambar taripar, selanjutnya protokol ni paranak minta ijin
kepada Hula-hula agar diberi waktu untuk papungu tumpak.
Protokol ni
paranak :
Dihamu hula
hula nami, mangido tingki jolo hami raja nami, lao papungu tumpak sian hami
namardongan tubu, boru dohot dongan sahuta nami, botima .
Protokol ni
parboru
Ulahon hamu
ma raja ni boru
Protokol ni
paranak
Dihita
na mardongan tubu
Pomparan ni Ompunta ……..( ), lumobi dihamu
boru nami dohot raja na huontang hami, ia di ulaonta
sadarion namanggarar adat
do hita tu
hula-hula nami Raja ..... ala ni i na mangido
pangurupion do hami tu hamu dongan tubu nami lumobi tu hamu
boru nami dongan sahuta nami asa dohot hamu
nian manumpahi ulaonta sadarion asa adong annon
pasahaton nami tu hula-hula nami rajai
Raja ..... ,
ala ni i roma hamu tu joloon mamboan tumpak muna parjolo ma
sian boru nami.
Sewaktu
para undangan pasahat tumpak kesempatan ini juga
digunakan pihak parboru
dohot
paranak membagikan parjambaran sesuai adat namasa di .....sebagai
berikut :
Pembagian
parjambaron dari pihak paranak
1. Osang himpal mai tu hula-hula
2. Somba-somba tu tulang
3. Somba-somba tu bona tulang
4. Somba-somba tu bona ni ari
5. Somba-somba tu tulang rorobot
6. Somba-somba tu hula-hula ni ama martinodohon
7. Somba-somba tu hula-hula ni anak
manjae
8. Parsanggulan (ulu parhambirang )
dibagi dua :
a. sambola mai tu boru suhut
b. sambola nai tu parsadaan ni
bere
9 Soit jambar tu
a. Pomparan ni Ompung namartino dohon
b. Jambar taripar tu tulang ni hela
c. Tu Pengurus ni Punguan
d. Tu dongan sahuta, ale-ale, pangula
ni huria
10. Molo adong dope sisa ima
jambar ni hasuhuton dijabu mai dibagi
Molo
pembagian parjambaran diparboru Raja ........songon on ma :
1.
Songon singkat ni osang jambar tu hula hula
dibuat sian somba-somba, nangpe somba-sombai alai anggo panggorahon na hot do
didok osang ( manang singkat ni osang ) lapatanna tongtong do hot jambar ni
hula hulai osang nangpe sasintong na sian rusuk do dibaen, holan panggorahonna
do osang manang singkat ni osang.
2.
Somba-somba tu tulang
3.
Somba-somba tu bona tulang
4.
Somba-somba tu bona ni ari
5.
Somba-somba tu tulang rorobot
6.
Soit tu namartinodohon dohot tu haha - anggi ompung namartinodohon
7.
Soit tu pangula ni huria, dongan sahuta
8.
Namarngingi dibagi dua :
a. sambola mai tu parsadaan ni boru
b. sambola nai tu parsadaan ni bere
9.
Soit jambar ni dongan sahuta, ale-ale, dohot pangula ni huria
9.
Jambar ni dongan tububu, ama martinodohon, ompung martinodohon punguan dohot
nasaparliatan digotap sian ihur-ihuri.
10.Tinggal
ma hodong nai di hasuhuton bolon.
Dung sidung
na pasahat tumpak dohot na marbagi parjambaran kemudian
protokol ni paranak mengucapkan terimaksih kepada semua
dongan tubu, boru, bere dan dongan sahuta atas tumpak yang sudah diberikan
Protokol ni
paranak
Jadi
mauliate ma dipasahat roha nami tu hamu sude dongan tubu nami, boru nami dongan
sahuta nami dohot angka raja na manghaho-longi hami siala panumpahion muna
diulaonta sadarion, sai Tuhanta ma na mambalos sude nadenggan nabinahen
munai botima.
Kemudian
ampang yang berisi tumpak itu dipagomakkon tu penganten baru untuk diraup
tetapi tidak
boleh dua tangan hanya satu tangan saja, kemudian ditungkus dengan
ulos untuk dihitung nanti dirumah.
Setelah selesai marbagi
parjambaran dan papungu tumpak protokol ni parboboru bertanya
kepada protokol ni paranak apakah acara sudah bisa
dilanjutkan, maka protokol ni
paranak menjawab sudah bisa.
Parhata ni
paranak :
Dihamu
hula-hula nami Raja ....,
nungnga rade
be hami Raja nami lao mangalusi sungkun - sungkun ni Rajai, botima.
Parhata ni
parboru
Mauliate ma
Raja ni Boru, molo nungnga rade be hamu, antong songon ni dok ni natua tua ma
dohonon nami :
Tangga do
balatuk ,
Laba-laba
parpintuan ,
Molo naeng
mankatai angka raja ,
Pasahat hamu
ma jolo pinggan panungkunan
Parhata ni
paranak.
Mauliate ma
Raja nami ,
Baris baris
ni gaja, dirura pangaloan
Molodung
marsuru raja, dae mai so oloan, Ai molo nioloan, sai dohar do pangomoan.
Boru nami
pasahat hamu jolo pinggan panungkunan on tu jolo ni rajai
Parhata ni
parbortu.
Nungnga peak
dison pinggan panungkunan,
Pinggan
sitio soara pinggan pasu na hot dihundulanna.
Sai tio ma
antong panggabean parhorason jala hotma pasu-pasu ni Tuhanta diulaonta
sadarion.
Laos adongdo
diatasna napuran siraraurut hasoloan ni boru ni raja hatana :
Napuran
tano-tano, Ranging masi ranggongan
Holan
badanta do na padao-dao, Anggo rohanta hotdo masi tomu-tomuan
Laos adong
do dison parbue siribur-ribur boras sipir ni tondi , hatana :
Tubu ma
baringin,
Mardangka
jabi-jabi
Horas ma
tondi madingin ,
Tumpahon ni
Tuhanta mula jadi
(molo
soi bodo nang dohonon )
Pirma pongki,
bahul-bahul pansalongan
Pir ma todi
jala martamba-tamba nang
pangomoan
Laos adongdo
dison ringgit sitio soara sipalas
roha
ni natorop dohot amanta raja.
Asa dapot
songon ni dok ni umpama :
Tinaba hau
toras, baen tiang ni para-para
Luhutma hita
gabe jala horas, marganda-ganda ria dohot las niroha
Jala peak
diatasna tanggo-tanggo nabolon, songon simbol ni hatonggoon dohot hatoguon ni
partuturon dohot parroha on nadenggan dihita namarhula-marboru tujoloan
niarion.
Dung dibuat
tolu lembar hepeng na dipiring i, didok parhatai ma muse :
Dison
pinggan panungkunan tu pomparan ni Ompunta paisada dohot paidua, indion tu
pomparan ni ompunta pai tolo dohot pai opat sada ma di Parsinabung
Dungi
diuduti parhataima muse :
Nungnga
hujalo hami be pinggan panungkunan on sian hamu Raja ni Boru
saonnari pe antong paulahon nami ma muse tu hamu gabe pinggan
pangalusi.
Boru nami
pasahat hamu jolo pinggan pangalusi on tu Raja....
Dung
ditaruhon pamoruon nai pinggan pangalusi i tu Raja Parhata ni .... diuduti
Raja parhata ni parborui ma muse hatana :
Parhata ni
parboru
Ta uduti ma
muse Raja ni boru
Songon
nidok ni natua - tua sai jolo ni nang-nang do asa ni
nungnung, sai jolo pinangan do asa sinungkun
Nungnga
bosur be hami mangan indahan na las i sagat marlompan juhut na taboi, sombu
minum aek sitio-tio na tinahu munai,
Disido
gandina, disi gandona
Disi do
daina disi do nang tabona
Sirsir
ansimna, hoana nang asomna
Antong raja
niboru, namanungkun ma hami Tuhamu hata nisipanganon i :
Diama
lakkatna dia unokna, dia hatana dia nidokna, sibegeon ni pinggol sipeopon ni
roha
botima Raja
ni Boru.
Parhata ni
paranak :
Mauliate ma
Raja nami, nungnga manungkun Rajai disintuhu nisipanganon i antong
tangkas
ma
antong paboaon tu Rajai taringot disintuhu ni indahan masak naung
tapanggabehoni :
Raja
nami, marbau tanduk marbau holi-holi, godang sibutong-butong, otik sipir
ni tondi,
sai pamurnas
mai tu pamatang muna, saudara tu bohi, sipasindak panaili sipaneang holi-holi
Sititi ma
sihompa, golang-golang pangara hut na, tung so sadia pe na hupatupa hami
i sai godangma pinasuna
Sai
manumpak ma tondimuna Raja nami, manuai sahala muna, asa
martamba - tamba dope dihami sinadongan asa adong patupaon nami lao pasangaphon
hamu.hula-hula nami.
Ipe
Raja nami taringot di hata ni sipanganon i, panggabean parhorason
do hatana, botima.
Parhata ni
parboru.
Ba
molo ido hape Raja ni Boru , nauli mai jala nadenggan, sai
asima roha ni Tuhanta asa sai ditambai dope
dihamu pasu-pasu nai , asa dapot songon hata ni umpama :
Hauma ni
Parsambilan,
Jonok
tupargado ngan,
Sai roma
dihamu parsaulian,
Jala sai dor
nang pangomoan
Alai
Raja ni boru sai marangkup do nauli
mardongan do nadenggan, asa singkup na
songon
na hundul sidongan na songon na mardalan diama muse na naeng sitaringotan,
botima
Parhata ni
paranak
Tingkos do
hata ni Raja i, marangkup do nauli mardongan do nadenggan, asa
siangkupna songon nahundul sidonganna songon na mardalan
tangkas ma antong paboa on tu Rajai
Songon
nidok ni natua – tua raja nami :
Denggan bulu
godang,
Denggan
bahen hite-hite,
Molo dung
anak magodang,
Denggan mai
hot ripe
Nungnga rap
mangudurhon hita nangkin Raja nami dianak nami ima helamuna
dohot parumaen nami ima buru muna , manjalo pasu-pasu sian Tuahanta
mahite naposona di Bagas Joro na ta parbadiai i, sai hotma antong
di na sida pasu-pasu nasian Tuhanta i.
Angkup ni i
raja nami na mangido ma hami nuaeng tu hamu asa dohot hamu nian ma masu masu
anak dohot parumaen nami i suang songoni nang hami sude pamoruan muna, asa
tamba dope dihami panggabean parhorason tu joloan on.
Angkup ni i
namangelek ma hami tu hamu Raja nami, asa saonnari ma nian
hami ro manomba Rajai
pasahat somba niuhum sinamot nagok hombar tu
ulaonta sadarion
Jala
molo tung une diroha ni Rajai laos tauduti
ma anon muse ulaon na paulak une dohot
tingkir tangga, manang ulaon sadari ma goarna, botima Raja nami.
Parhata ni
parboru.
Hamipe
antong las do roha nami umbege hata munai Raja ni boru, anggo taringot
dipasu-pasu na pinangido munai, nasai pasahaton nami doi tu sude hamu pamoruan
nami posma rohamuna songon nidok ni umpama :
Aek natio do
hami,
Riong-riong
dipinggan pasu,
Hula-hula
nabasa do hami,
Naringgas
mamasumasu
Alai
Raja ni boru andorang so hupasahat hami angka pasu-pasui tu
hamu jolo taringotan nami do
somba niuhum sipasahaton munai, ai dia dibaen nahudok songoni
Ai pitu lili
nami
Paualu jugia
nami,
Nauli ma
antong nipi nami
Ai gohan
muna ma hajut nami,
Antong
manigor hatahon hamu ma sian i Raja ni boru :
Piga horbona
asa manigor ni suru manogu,
Piga lombuna
asa manigor pinamasuk tu bara
Piga hodana
asa manigor ni lean dihunduli angka Raja,
Piga rantiti
masna asa manigor dipansang kothon inanta tuparsibonganna,
Sadia godang
ringgitna asa manigor pinamasuk tu rumbi na di pangumbarian.
Jala
taringot dipangidoan muna asa tapatupa ulaon sadari hami pe Raja ni boru
panolopi do diangka nauli, botima.
Parhata ni
paranak
Mauliate
ma Raja nami dipanuturion ni Rajai,
taringot disomba niuhum sinamot nagok sipasahaton nami tu hamu,
molo uli do diroha ni rajai, sahali manombahon ma hami
raja nami somba niuhum sinamot nagok sitombol ma goarna, nungnga
disi horbona, nunga disi lombu na nungnga disi hodana
nungnga disi mas na jala nungnga disi
ringgitna pinasada mai Raja nami gabe rupia ni
pamarenta, molo uli go di roha ni Raja i
asa ro hami sian on manombahon tu hamu hula-hula nami somba ni uhum i, botima.
Parboru
Molo
songoni do didok hamu
Raja ni boru, ndang boi manigor
putushonkui, ia sojolo mangido panuturion au sian
dongan tubungku dohot boru nami
lumobi sian hula-hula nami.
Ala ni
i lean hamu ma jolo tingki dihami satongkin, asa mangido panuturion au sian
dongan tubungku, borungku dohot hula-hula nami.
Diadophhon
raja parhataima pangkataion i tu dongan tubu dohot boru dohot
hula-hulana.
Jadi
songoni ma dihita na
mardongan tubu, dohot di boru nami
lumobi di hamu horong ni hula-hula
nami, songon naung rab umbege hita dipangidoan ni pamoruan
nami Raja ... didok nasida asa
sahali manombahon nasida disomba niuhum
sipa - sahaton nasida tu hami.
Parjolo
pinangido pandapot dohot panuturion sian hamu boru dohot bere nami .
Boru ni
Parboru
Mauliate ma
raja nami, dipangido hamu panuturion
sian hami boru dohot bere, on ma hatanami Taringot
dipangidoan ni pariban nami sian baribaan asa sahali manomba
hon nasida disomba
ni uhum sipasahaton nasida tu
Raja i, ondo
dohonon nami tu pariban nami Raja .....
Ni durung
situma,
Laos dapot
pora-pora
Molo
buas iba tu hula-hula,
Napogos hian
ingkon gabe mamora
Alus
nami dipangidoan ni hula-hula nami panolopi ma
hami Raja nami diangka nauli, Botima.
Parhata ni
parboru.
Mauliate ma
dihamu sude boru dohot bere nami.
Diadophon ma
muse pangkataion i tu horong ni hula-hula.
Dihamu
Horong ni Hula-hula nami, (laos dijouhon ma sada-sada marga ni horong ni
hula-hulai) :
Raja nami
!
Dijolo hamu
siaduon dipudi sipaimaon ditonga tonga hamu sihaliangan,
pangidoan ni Pamoruan nami Raja... nangkin, asa
sahali manombahon nasida disomba ni uhum sinamot nagok sipasahaton nasida
tu hami, alai Raja nami ndang taralusi hami dope pangidoan
nasida i, ia so jolo dituturi hamu hami, ai mabiar do hami raja nami,
sotung sala hami diangka pandohan nami
Ala ni
i Raja nami na mangido panuturion do hami sian hamu ajari hamu hami
asa unang salah hami, pinasahat ma tingki tu hamu sude horong nihula-hula
nami, hamu ma Raja nami na masiaturan.
Hula-hula.
Dihita
horong ni hula-hula, songon naung rap umbege hita dipangidoan ni
pamoruanta, dipangido nasida panuturion sian hita ise ma na
mangkatai sian hita, sadama silompa ubi dua silompa gadong,
nangpe sada sidok hata nauli, naung sudema hita manghatahon.(
Biasa na sai sian apala hula-hula tangkasi do anggo na mangkatai songon
utusan ni hula-hula i)
Jadi songoni
ma da dihamu pamoruon nami Las situtu do roha nami sude
horong ni hula-hula muna siala mansai sangap do hami dibaen hamu
diulaon ta sadarion.
Sai
hupaihut-ihut hami do Raja ni boru pangkataion munai sian nangkin,
huida hami sai masipaolo - oloan do hanu
dipangkataion muna jala masiamin-aminan songon lampak ni gaol,
ala ni i, on nama sidohonon nami
tu hamu boru
nami Raja ..... :
Balintang ma
pagabe,
Tumundalhon
sitadoan
Arimuna ma
gabe
Molo sai
tongtong hamu masipaolo-oloan,
Ima sian
hami horong ni hula-hula muna, botima .
Parhata ni
parboru
Mauliate ma
Raja nami dipanuturion munai tuhami Raja ni Pamoruan muna, siala ni i
ndang ragu be hami lao mangalusi pangidoan ni
Raja ni pamoruan nami Raja .....mauliate ma dihamu Raja nami
Laos diudutima
muse :
Dihita
namardongan tubu .....,. anggo hita sada do hita
songon daion mual, sisada hata ma hita ate.
Jadi on pe
dihamu Raja ni pamoruan nami raja...., nungnga hupangido hami
panuturion sian dongan tubu nami boru nami lumobi
sian hula-hula nami, alai andorang so hualusi
hami pangidoan munai ondo
dohonon nami tuhamu :
Ianggo
panandaon tu suhi niampang na opati dohot todoan ingkon alusan
muna do tangkas raja ni boru.
( dung
diolohon paranak pangidoan ni hula-hula ..... i, diuduti raja parhatai ma muse
)
Antong
molo songoni do hamipe antong oloan
nami ma pangidoan munai sahali
manombahon disinamot nagok nungnga disi horbona
disi lombuna disi hodana disi mas na jala disi
nang ringgit na sitombol ma goarna, horas ma jala gabe
Raja ni boru, hatahon hamu ma botima .
Parhata ni
paranak.
Parjolo
mauliate dipasahat roha nami tu hamu Raja nami
siala dioloi hamu do elek-elek nami i,
alai andorang so huhatahon hami bilang-bilang ni somba ni uhumi, lean
hamu jolo satongkin tingki di hami Raja nami asa mangido panuturion
jolo hami sian dongan tubu nami, boru nami lumobi sian
hula-hula nami asa unang
sala hami annon lao manghatahon somba ni uhumi tu Rajai.
Laos diadophon
raja parhatai ma muse pangkataion i tu dongan tubuna, boruna dohot hula-hulana
Dihita na
mardongan tubu , dohot boru nami lumobi dihamu horong ni
hula-hula nami , nungnga dioloi hula-hulai Raja ..... asa sahali manombahon
hami disomba niuhum sipasahaton ta tu nasida, siala ni i pinangido majolo
panuturion parjolo sian boru nami :
Boru ni
paranak
Mauliatema
raja nami, dilean hamu tingki tu hami boru dohot
bere, anggo hami borumuna raja nami nasai rade do hami manuhuk angka
siporsanon lumobi diulaonta sadarion, angkup ni i
Raja nami panolopi do hami diangka nauli
songon na niaturhon ni hamu sude hula-hula nami ,
ima sian hami sude boru dohot bere muna, botima.
Parhata ni
paranak
Songoni
ma nang dihamu sude horong ni hula-hula nami, dijolo hamu
Raja nami siaduon, dipudi sipaimaon, ditonga-tonga hamu
sihaliangan, ndang tarhatahon hami Raja
nami somba niuhum sipasahaton nami tu
hula-hula nami Raja ..... ia so jolo dituturi hamu hami,
ai sotung sala hami annon manghatahon sidohonon nami, ala ni
i hupangido hami ma pangajarion sian hamu sude hula-hula nami :
Hula-hula ni
paranak ;
Songoni ma
dihita horong ni hula-hula, nungnga dipasahat pamoruanta tu hita
pangka-taion, antong ise ma sian hita na lao pasahat-hon panuturion tu
pamoruanta :
( biasa
ditunjuk sai hula-hula tangkasi do )
Hula-hula ni
Paranak.
Jadi
songoni ma dihamu pamoruon nami,
nungna sada hami songon daion mual lao pasahathon panuturion tu hamu boru
nami.
Las do roha
nami umbege pangkataion muna dohot hula-hula muna Raja ..... sai
masipa-olo-oloan do hamu masisubutan roha, diangka pang-kataion muna, ala
ni i holan on nama sidohonon nami tu hamu
Dolok ni
pangaloan,
Hatubuan ni
hau toras
Halak
namasipaolo-oloan,
Ido na gabe
saut horas.
Ima hata
sian hami sude horong ni hula-hula muna, botima.
Paranak
Mauliate ma
raja nami dipangajarion muna tu hami, onpe ndang ragu
be hami lao manghata-hon sidohonon nami tu hula - hula nami
Raja ... mauliatema Raja nami
Sahatma
tuhita na mardongan tubu, ra anggo hita namardongan tubu, hot do hita
sada songon nasailaon sada songon daion mual ate
Diadophon
parhata ni paranak i ma muse pangkataioni tu
hula-hula .......
Dihamu
hula-hula nami Raja ....., nungnga hupangido hami panuturion sian
dongan tubu nami, boru nami lumobi sian hula-hula nami, nuaeng pe Raja
nami dipangidoan nami asa sisahali manombahon hami disomba niuhum
sisombahonon nami tu hamu, nungnga disi horbona disi lumbuna disi
hodana disi mas na laos disi ringgit na sitombol ma goarna Rp. 50 juta rupiah ma Raja nami.
Taringot tu
panandaon tu suhi niampang na
opati dohot tu todoan rade ma hami mangalusi songon pangidoan ni Rajai,
botima .
Parboru
Dihita na
mardongan tubu lumobi dihamu suhut bolon nami, nunga rap umbege hita dihata ni sinamot
sipasahaton ni pamoruonta tu hita godangna 50 juta
rupiah, nungna tangkas huelek nasida nian alai
nasai nama ninna nasida naboi tarpatupa nasida, ala ni
i dihamu suhut bolon nami songon ni dok ni umpama :
Lasiak
narara,
Binahen tu
panituan
Raja pe
pinar raja,
Suhut do
anggo silean keputusan.
Pinasahat tu
hamu suhut bolon nami.
Paidua ni
suhut bolon parboru mangalusi :
Ondo dohonon
nami tu hamu dongan tubu nami,
Dangka na
do rantingna
Hata
ni hahana do hata ni anggina,
hata ni anggina do hata ni hahana,
Siala sada
do hita songon daion mual, molo nungnga i
didok Rajai ba nang hami pe inama hata nami, horasma jala gabe.
Mauliate ma
dihamu suhut bolon nami.
Onpe
di hamu Raja ni pamoruan nami Raja ....
nungnga dos be
hata nami sian baribaon, didok hamu
nangkin sinamot sipasahaton muna tu hami 50
juta rupiha sitombol jala pasahaton muna panandaon tu suhi ni ampang
na opat dohot todoan, antong horas ma jala gabe,
roma hamu Raja ni boru, nungna rade
hami manjalo haroro muna, botima.
Proses
selanjutnya :
Datanglah
suhut paranak diiringi dongan tubu membawa sinamot 50 juta
rupiah dan diletakkan diatas piring yang berisikan beras dan sirih,
sebenarnya sinamot ini tidak utuh lagi sebesar 50 juta, karena sudah
dipanjarkan terlebih dahulu, namun demikian Raja
Parhata ni Paranak maupun
parboru harus tetap menghitung genap 50 juta
rupiah, walau sesungguhnya sinamot itu hanya tinggal lima juta rupiah lagi.
Dari raja
parhata ni paranak diserahkan ke raja parahata ni par boru dihitung lagi benar 50
juta setelah itu baru boleh diserahkan kepada suhut bolon ni parboru.
Setelah
sinamot diserahkan suhut sihabolonan, selanjutnya pasahat panandaon tu suhi
niampang naopat dohot todoan, sesuai dengan kesepakatan pihak Paranak dohot
Parboru, pada saat parhusipon. Yang dimaksut dengan suhi niampang naopat ialah
:
1.
Pamarai atau sijalo bara ( amang tua atau uda ni boru
muli)
2.
simanggokkon atau simolohon (ibotoa)
3.
pariban ni boru muli (angkangna)
4.
tulang ni boru muli
5.
Todoan ialah
1 ama na martinodohon,
2 ompung martinodohon
3 boru – bere
Perlu untuk
diketahui, pada saat paranak pasahat panandaon tu tulang ni boru
muli, parboru juga ikut mengantar untuk mengenalkannya
kepada pihak paranank supaya jangan
salah memberi, sebab hal ini sangat sensitif sekali.
Dan
biasanya kesempatan ini juga digunakan pihak parboru untuk pasahat
pinggan panganan tu sude horong ni
hula-hula na ginokkon
Sesuai
dengan kesepakatan terdahulu pada saat marhusip paranak
dengan parboru agar masitangkohi
tangga ni balatukna be artinya pihak
paranak tidak lagi memberikan pinggan panganan tu parboru, karena pihak
parborulah yang mempersiapkan sendiri, sama halnya demikian juga
nanti pihak paranak tidak lagi menerima ulos tinonun sadari dari
pihak parboru, karena masing-masing Paranak dan Parboru sudah
mempersiapkan sesui dengan jumlah undangan masing-masing.
Parhata ni
parboru.
Jadi
laos songoni ma dihamu Raja ni boru nami nungnga dioloi hamu sude
pangidoan nami i, ba nuaeng pe Raja ni boru asa dos takkok na dohot tuat na,
atik adong sipangido on muna tu hami pinasahat ma tingkion tu hamu
Raja ni boru nami , botima.
Paranak
Raja
nami, parjolo pangidoan nami tu hamu pasahat hamu ma
jolo tintin marangkup tu hula-hula nami ima tulang ni
hela muna.
Borhat ma
sude suhut sihabolonan ni pihak parboru pasahat tintin marangkup
alai jolo ditambai pihak paranak doi ipe asa di pasahat pihak
parboru.
Ditingki
na pasahat tintin marangkupi dohot do
pihak paranak mendampingi pihak parboru lao patandahon apala hula-hula nai asa
unang sala asa tingkos tu hasahatanna.
Hata ni
Natoras ni boru muli :
Dihamu
Raja.…(disebut marganya ) diulaonta sadarion gabe haha ni parhundul
nami ma hamu ala ni i gabe sisada boru nama hita,
songon naung rap umbege hita nangkin dipangkataion nami
dohot Raja ni pamoruan ta Raja...., nungnga hujalo hami be
tuhor ni boruntai mansai godang, siala ni i bagion nami
ma deba dihamu tuhor ni boruntai, tung so sadia pe
nahupasahat hamion tu Rajai lasma roha muna manjalo, ma masu – masu
ma tondimuna tu boru dohot helantai, asa tumibu
nasida marurat tu toru mardangka tu siamun marbulung tuginjang, botimada Raja
nami.
Dialusi
tulang ni helai ma muse :
Mauliatema
dihamu anggi ni parhundul nami, sisada boru ma hita
antong sadarion, tingkos do songon ni dok ni natua-tua,
Hot pe jabui
Sai tong doi
margulang-gulang
Sian dia
pe berei mangalap boru
Sai tong doi
boru ni tulang,
Nang pe boru
..... dialab bere namion mulai sadarion doshon boru nami situtumai, Sai tibuma
nasida marurat tu toru mardangka tusiamun marbulung
tuginjang pasupasuon ni Tuhanta parasirohai, mauliate ma
dihamu anggi niparhundul nami, botima
Sebagai
mana parboru tadi pada saat pasahat panandaon
pihak paranakpun
menggunakan kesempatan ini untuk
mangoloi semua hula - hula
tulang dan pariban yang diundangnya
Selesai
pasahat tintin marangkup dilanjutkan paranak :
Parhata ni
paranak
Dihamu hulahula
nami songon pandohan ni
Raja i
nangkin asa dos tangkokna dohot tuat na, anggo
pangidoan nami nian Raja nami ingkon sude
do hami ulosan muna dohot ulos herbang, asa
herbang tangan ni Debata mangulosi huhut mamasu -
masu hami sude pamoruan muna alai molo tung so sudepe hami
dapotan ulos herbang anggo ulos tinonun sadari i tangkasdo pangidoon nami
tu rajai, botima
Parhata ni
parboru.
Mauliate
ma Raja ni boru, taringot dipangidoan muna
i natingkos doi, sude do hamu boru nami ulosan nami, alai molo tung pe annon so
sude pe hamu dapotan ulos herbang anggo ulos tinonun sadari i nasai
pasahton nami do, posma roha muna Raja ni boru, gorai hamu ma
sian i asa ro hami sianon lao mangampehon ulos herbangi.
Catatan:
Anggo
najolo na binoto namasa
di bona pasogit, ulos pancamot dipasahat tu
Amang ni pangoli doi, jala ulos pargonggom goarna
ima tu ina ni pangoli, alai adat namasa nuaeng di ....,
nungnga gabe dipasada dohot tu ina ni pangoli,, jala ulos pargonggom gabe tu
ompung ni pangoli alai ala na di ... do
hita, i nama adat na ta panggabehon.
Tarsongon
on ma hata ni suhut parboru lao mangmpehon ulos
pancamot, tu natoras ni pangoli :
Pasahat Ulos
Pancamot
Dihamu
lae dohot dihamu ibotongku, on ma ulos pansamot dihamu
Ulos na
ganjang, ulos nahapal sitorop rambu na umpinta ganjang ni
umur torop ni pinompar dilaengku dohot ibotongku,
tumpahon ni Tuhan ta pardenggan basai
Asa dapot
songon nidok ni umpama :
Dolok ni
purbatua
Tondongkon
ni siborotan,
Sai saurma
hamu sarimatua,
Jala tiur
nang pangomoan
Eme namabiur,
Dilambung ni
hariara,
Torop ma
dihamu pinompar, jala maribur, Huhut matangkang manjuara
Hau simartolu
Di tombak ni
panamparan
Sahat ma
laengku dohot ibotong leleng mangolu ,Dihaliangi angka pomparan, botima
Ulos tu
penganten
Dihamu
amang hela dohot diho boru hasian, tapuji
ma Debata siala nungnga dipatulus Tuhanta sangkap niroha ni
hamu nadua gabe sada ripe naimbaru.
Debata do
napadomu hamu jala Debata ma na mangaramoti parsaripeon muna on.
Antong
pasahataon nami ma tu hamu ulos na ganjang na umpinta ganjang
ni umur
Ulos
sitorop rambu na umpinta torop nianak dohot boru
dihelangku dohot borungku
Ulos nahapal
sibahen na las di ngali ni ari sibahen na borgo ditingki mohop
niari
Ulos
patandahon holong ni roha nami do on dihelangku
dohot borungku
Ulos
sitindangi paboa na jonok do hami tong-tong tu hamu marhite hite tangiang
nami, asa dapot ma antong songon nidok ni umpama :
Dangka ni
arirang
Na peak
ditonga onan
Badan muna
ma naso olo sirang,
Tondimuna
tongtong masigonggoman
Meat pidong
nalima
Baen tambul
nituak lima bokkor
Tubu ma di
hamu anak nagabe panglima
Dohot boru
nagabe doktor
Sahat-sahat
nisolu,
Sahatma tu
tiga ras
Leleng ma
hamu mangolu ,
Gabe jala
horas horas , botima
Diudutima
muse na pasahat ulos herbang tu :
*
Sijalo bara
*
Simolohon
*
Sihunti ampang
dohot angka
todoan anggo di .... on sai dilean do ulos tu pomparan ni ompu
martinodohon dohot tu punguan jala sai pargonggom do punguan.
Sesuai tu
kesepakatan ditingki na marhusip ndang pola dipataripar parboru be anggo
ulos tinonun sadari, urusan ni paranak namai tu na ginongkon na.
Paranak
Raja
nami nungnga sude be hami manjalo ulos
herbang dohot ulos tinonun sadari, nuaengpe
hupasahat hami ma muse pangkataion on tu hamu.
Parboru.
Jadi
songoni ma dihamu pamoruon nami, suru hamu ma jolo
hela nami dohot boru nami tujoloon asa hu
pasahat hami jolo ulos holong. Sian hami namardongan tubu tu nasida.
Dung
hundul penganten i digorahon parhata niparboru i ma
muse ise parjolo na lao mangampehon ulos herbang tu kedua penganten
i.
Parboru
Dihita
namardongan tubu, sahat ma tingkina dihita pasahat ulos holong
tu hela dohot borun ta songon on ma partording na
Anggo napasahat ulos herbang holan apala suhuti ma, ima
:
1. Apala Amang tuana ,
2. Apala Amangudana
3. Dohot apala Iboto na
Selain
ni i sada ma ulosta ima nasian punguan i
amba ni ulos tinonun sadari naung tapapungu i.
Catatan.
Pangalaho
sisongon on porlu do tiruon ta siala binereng
dimanang piga-piga marga manang ulaon tung mansai efisien
diwaktu jala sangat berguna tu iananghon nabaru mamungka parsaripeon i. Molo
ulos herbang sude songon na jot-jot taulahon sangat bertele-tele jala
makan waktu gabe marmulahan do angka dongan ditinggal-hon ulaoni, angkup
ni i muse ndang menolong tu kedua penganten ai molo dapot ulos saratus lembar
hape molo nigadis paling tinggi ma lima ribu tu sampulu ribu rupia argana sada,
hape tuhoron partoru tolupulu lima ribu rupia.
Songon on ma
pada umum na partording ni napasahat ulos herbang diangka ari nasalpu :
1.
Parjolo ma apala suhut sihabolonan ,
dungi mangihut ma muse dongan tubuna
dohot boru na nasolhot.
2.
Dungi sahat ma muse tu namarhaha
maranggi dohot boru songon i nang
dongan sahuta
3.
Dungi sahat ma muse tu horong ni hula
hula.
Biasana
untuk menghemat tingki sai dipangido parboru do asa laos ditingki napasahat
ulos herbangi hula-hulai laos disima dipasahat hata sigabe-gabe dohot hata
pasu-pasu tu bere na.
Parhata ni
parboru
Dihamu
horong ni hulahula nami, sahat ma tingkina, betak adong raja nami sipasahaton
muna tu bere munaon.
Ndang
namangkurangi sangap muna rajanami, molo tung laos ditingki napasahat ulos
herbangi dipasahat hamu hata pasu-pasu hata sigabe-gabe tuberemuna songon
i nang tu hami sude boru muna, nungnga las be roha nami disi raja
nami Hamuma raja nami na masiaturan, botima
Urutan ni
napashat ulos sian hula-hula.
1. Hula-hula ni anak manjae,
2. Hula-hula ni ama martinodohon,
3. Tulang rorobot,
4. Bona niari
5. Bona tulang,
6. Tulang
7. Hula-hula tangkas ni hasuhuton
Dung
sidung mangulosi horong ni hula-hula
niparboru diampehon ma muse pangkaiton tu paranak
Paranak
Dihamu
horong ni hula-hula nami ( laos dijouhon ma sada-sada angka marga ni
hula-hula nai ) betak adong Raja nami nanaeng sipasahaton
muna tu bere muna hulean hami ma tingki tu hamu,
alai Raja nami ndang apala namangkurangi hami di sangap ni Rajai,
molo tungpe laos ditingki na pasahat ulos herbang i hamu raja nami di
pasahat hamu hata sigabe - gabe hata pasu-pasu tu bere muna songon
i nang tu hami borumu nunga las be roha nami disi Raja nami botima
Songon
partording ni hula - hula ni parborui do haroro ni
hula-hula ni paranak lao pasahat ulos herbang tu
berena.
Dung sidung
hula-hula ni paranak mangampehon ulos herbang i sahat ma tu
namarhata sigabe-gabe alai anggo hula-hula i sude nungnga
mulak be, dipasahat paranak ma muse pangkataion i tu parboru
Parboru :
Dihamu Raja
ni pamoruon nami, tarsongon onma nian partording ni
pangkataion dinamangu-jungi hita diulaonta sadarion.
1.
Parjoloma anon marhata sigabe-gabe sian hami hula hula muna pinasahat mai anon
langsung tu hasuhuton bolon dungi pinasahat ma muse tu hamu Raja ni pamoruan
nami mangampu hata nauli nadenggan ( mangampu pe sian paranak holan apala suhut
bolon i ma )
2.
Mardalan ma muse olop-olop
3.
Naparpudi ipe asa ulaon na paulak une
dohot ulaon tingkir tangga
4.
Dungi ditutup dohot Ende / tangiang sian
hula-hula
Beha songoni
ma Raja ni boru ?
Horas jala
gabe
Saonnari
pinasahat ma pangkataion tu suhut sihabolonan nami,
homa mangarangkum sude sian hita na
mardongan tubu dohot boru, pasahat ma hata nauli hata
nadenggan hata pasu-pasu tu sude Raja ni pamoruanta Raja .... dohot tu Borunta dohot Helanta,
pinasahat ma tingki tu hamu suhut bolon nami,
jongjong ma hamu sude suhut sihabolonan.
Dung
sidung suhut parboru pasahat hata nauli hata
pasu-pasu diampu suhut ni para-nak ma muse
hata nauli i dungi dipaampuhon ma muse tu penganten,
parjolo ma sian parumaen dungipe asa tu anak,
sidohonon ni paranak dinamangkatai holan mangampu hata
nauli hata nadenggan nasian hula-hulai do, anggo namangalean
hata sipaingot tu anak dohot parumaen annon pe di jabu..
Setelah
selesai suhut ni paranak mangampu hata nauli hata nadenggan sian hula-hulai
dilanjuthon raja parhata ni parboru ma muse tu acara na pasahat olop-olop.
Olopolop
adalah ahir dari rangkaian ulaon dirumah dan
digedong yang dilaksankan oleh
paranak dan parboru. setelah selesai parboru pasahat
hata pasu-pasu dan paranak mangampu kemudian dilanjutkan pasahat olop-olop.
Raja parhata
ni parboru.
Saonnari
nungnga sahat hita tu ujung ni ulaonta sadarion, antong boan hamu ma
tuson olop-olopi, asa tapadomu.
( dung
disampur hula hulai dipaulak ma deba tu paranak )
Dihamu
pamoruan nami songon i nang dihita naliat nalolo, nungnga
marujung be ulaonta sadarion, ala ni i tama do
pasahatonta mauliate tu
Tuhanta pardenggan basai na mangaramoti ulaonta
sadarion, gabe boi dapot songon ni dok ni natua tua : http://pirdot.blogspot.com
Aek
siurruk-urruk ,
Tu si lanlan
aek toba
Namet-met so
marungut-ungut,
Namagodang
pe marlas ni roha
Horas
ma boru na, horas nang hula-hula na, ta olophon ma tolu
hali :
Olop-olop,
olop-olop, olop-olop,,
Dungi
diudutima muse tu ulaon napaulak une dohot tingkir tangga.
Kebiasaan di
... ipeakkon paranak ma boan-boan na tu meja ni par boru.
Ia boan-boan
ni paranak ima :
1. Pinahan lengkap dohot namargoar na ,
2. Indahan ditandok
Jala
boan boan ni parboru pe dipeakkon ma
muse tu meja ni paranak ima :
2. Boras sipir nitondi
3. Lampet ditandok
Dungi
dipataru ma borui tu paranak jala
laos dipangido napataruhon ima muse upa pataru dohot pasituak na
tonggi tu natua-tua dungi ditutup ma dohot Ende Huria jala
martangiang sian hula-hula
Acara
pesta unjuk selesai..
Dung
sidung ulaon di gedong manigor diuduti ma muse tu ulaon na
namanjangkon parumaen, digorahon paranak ma tu dongan tubuna dohot
boruna :
Dihita
namardongan tubu, songon i nang dihamu borunami dung sidung acara sian gedong
on, asa rap udur ma hita tu jabu asa rap manjangkon hita di parumaen ta.
Biasana sai
manigor dipajolo natoras ni pangoli i borhat tu jabu, asa boi manjalo
haroro ni parumaen.
Diparade
hian ma boras sipirnitondi,
holan masuk tu pintui penganten i manigor
dibaen ma boras sipirnitondi tu ulu ni kedua penganten i jala dodokma
hatana :
Horas
ma inang parumaen, nungnga sahat be ho tu jabum, sai siboan tua ma ho
ditonga-tonga ni dongan tubum dohot borum ( dibaen ma
boras i tu simanjujung ni
kedua penganten i dungi dipansarakkon tolu hali tu ginjang
huhut didok “ horas, horas, horas “ ) dungi ditogu ma parumaen
nai jala dipahundul tu juluan.. 168
Dung
pungu sude sude dongan tubu dohot boru, diparade ma
sipanganon.
Biasana
laos sipanganon indahan dohot dekke nasian gedungi do dipatupa, jala
dipasahat ma dengke upa-upa tu julo ni penganten jala inantai
do biasana mangkatahon, alai molo so diboto inantai ba amantai pe
ndang pola salai.
Dihamu inang
parumaen, onma jabunta, jala on ma hutanta hu upa hami ma hamu inang
parumaen dohot ho amang hasian, pirma pongki bahul bahul pancalongan, pirma
tondimuna jala martamba-tamba ma nang pancamotan dihamu tu joloan ni ari on.
Dungi
disulang ma parumaen nai dohot anak nai tolu hali jala
dipainum, diumma inantai ma parumaen nai, dungi martangiang jala rap
marsipanganon ma nasida sude.
Dung sidung
na marsipanganon i , mandok hata ma
parjolo sian Boru dohot Bere dungi tu na mardongan tubu, terahir ma tu
natoras ni pangoli, dungi mangampu ma sian penganten parjolo
ma sian parumaen dungi sian
pangoli jala naparpudi ditutup
ma dohot tangiang.
Sebagai
catatan, molo mandok hata sian boru dohot bere songon i nang dongan tubu
biasana dipatandahon ma jolo dirina dungipe asa didok hatana.
Jala isi ni
pangkataion i pada umumna bentuk nasehat songon dia ruhut-ruhut ni namardongan
tubu marnatoras marboru ditamba pengalaman berkeluarga.
Satu
minggu kemudian setelah pesta biasanya paranak datang
dengan penganten baru membawa sipanganon, surung-surung tu
jabu ni parboru huhut songon na patuduhon las ni rohana tu
parumaen na, laos songon na pasangaphon hula-hulai, ala
ditingki na marulaoni songon na hurang martontu do parmanganon nasida.
Diboan
ma lomok-lomok, nang parboru pe antong nunga diparade nasida
hian dengke simudur-udur sipasahaton na tu boruna .
Ndang
adong pola pangkataion na serius ditingki i holan
hata gabe-gabe las niroha ni hula-hula dohot pamoruan na masi haholongan
i sambaing do.
Dulu ulos
mula gabe ini disebut ulos
tondi, sekarang mengapa dikatakan
ulos mula gabe, ada hubungannya
dengan Iman Kepercayaan orang Kristen, dulu
sebelum ada Agama disebut ulos tondi,
tetapi dengan datangnya Agama dirobah menjadi ulos mula gabe,
karena hanja Tuhan saja
yang bisa mangulosi tondi, manusia tidak mungkin
mangulosi tondi.
Biasanya
ulos mulagabe ini diberikan parboru pada saat-saat akan melahirkan
anak yang pertama (buha baju ) dan seorang ibu hanya menerima ulos
mula gabe satu kali dalam hidupnya http://pirdot.blogspot.com
Prosesnya
kira-kira demikian :
Dung manggora
pamuro atau denggan pamatang atau setelah
hamil sembilan bulan saat seperti ini disebut managam
haroan, biasanya orangtua pangoli (ibunya) memberitahu kepada hula -
hulanya bahwa parumaennya nungnga managam haroan.
Ketika
orang tua parumaennya mendengar
berita itu, buru-burulah mereka datang kerumah helanya membawa dengke
simudur-udur, dengke sitio-tio dengan
ulosmula gabe, prosesnya kira-kira demikian
Setelah
semua makanan terhidang, lalu berdoa dari pihak hula-hula.
Hula-hula
mangupa hela dohot boruna
Dihamu
amang hela lumobi diho inang hasian, songon
pangidoan nami tu Tuhanta Pardenggan basai di na lao paborhathon ho tu hutam, asa
tumibu ho nian inang marurat tu toru mardangka tu siamun dohot tu
hambirang, nuaeng nungnga dipatuduhon Tuhanta i tu dirim, antong mandok
mauliate ma hita tu Tuhanta na mangoloi pangidoanta i.
Antong huupa
maho dohot indahan nalas on asa las roham dohot tomdim jala
margogo ho managam haroan na pinasahat ni Tuhanta i tu hamu, (disulangkon
ma indahan i parjolo tu boru nai dungi tu helana) dohot dengke simudur-udur
dengke horas on asa horasma natinagam horas nang na managam
tumpahon ni Tuhanta ( disulangkon ma muse dengkei tu boruna dohot tu
helana ) Dilean ma muse minum aek sitio-tio asa tio ma antong tu joloanon
panggabean parhorason nang hasangapon dohot hamoraon dihelangku dohot
borungkon.
Dungi
diampehon ma muse ulos mulagabe i tu boruna dohot helana rap diulosi ma
nasida, On ma ulos mula gabe
diho inang dohot dihamu hela, parmulaan ni
hagabeon na pinasahat ni Tuhanta tu hamu nadua
sai mangulosi daging mangulosi tondi ma on
mangulosi parhorasan dihamu lao managam haroan, asa
horas ma namanagam horas nang na tinagam, dungi diampehon ma ulos
i
Perlu
diperhatikan :
1. Biasanya
Ulos yang diberikan pada saat pasahat Ulos mula gabe ialah Ulos
Ragidup atau Ulos Ragihotang atau Ulos
Sibolang tergantung dari persiapan
2. Diuloshon
pada saat parnagkok ni
mataniari
Selanjutnya pihak paranakpun pasahat
sipanganon namargoar kepada hula-hulanya.
Paranank
Dison
hupatupahami do sipanganon natabo dihamu Raja nami
siala las roha nami ro hamu sadarion tu bagas ni anak namion lao
pasahat ulos mula gabe, sai parmulaan
ni hagabeon ma antong
dianak dohot parumaen
nami tumpahon ni Tuhanta parasi roha i, onpe raja nami tung
so sadiape sipanganon na hupatupa
hami on, molo tung na makolit hami raja nami sai tamba ma nahinolit,
asa adong patupaon nami sipanganon na
tumabo lao pasangap hamu hula-hula nami, botima.
Setelah
kembali ketempat duduk masing- masing, dari pihak paranak didokma hata
nisipangannon i :
Jadi
songoni mada Raja nami sititima sihompa
goloang-golang pangarahutna, tung songon ipe natupa godangma pinasuna marjomut ma hita.
Setelah
habis makan berbicaralah pihak hula-hula :
Parboru
Dihamu
pamoruon nami dison dipasahat hamu nagkin
tu hami tudu-tudu nisipanganon, beha partording nion bahenon ta masi
ajarajaran hita.
Paranak :
Mauliate ma
Raja nami, taringot dihata nisipanganoni surung-surung muna doi raja nami.
Parboru.
Molo songon
ido, surung - surung nami do hapeon, antong dihamu boru
nami pauli hamu ma tu pudi asa talanjuthon namarhata sigabe - gabe.
( Pada intina tong do hata naung dihatahon sinangkin i
dihatahon parborui muse dinamarhata sigabe-gabe i.).
Paranak
Raja nami
adong nian sada pangidoan nami tu hamu, molo tung suman dihilala Raja i.
Siala
las niroha nami Raja nami disude naung pianasahat muna
tu anak dohot parumaen nami, beha rajanami molo jolo hupasahat hami
pasituak natonggi tu sude hamu horong ni hula-hula nami dungipe anon asa
huampu hami hata nauli hata pasu-pasu naung pinasahat munai tuhami.
Biasana
tergantung tu namasa disada-sada luat doi, adong do jolo selesai marhata
sigabe-gabe ipe asa dipasahat pasituak na tonggi.
Na penting
aek godang aek laut dos niroha sibaen nasaut.
Dung diampu
paranak hatai, dipasahat ma muse pangkataion tu hulahula i jala ditutup ma
dohot Ende dungi tangiang.